در میان موجودات زنده، شامپانزهها نزدیکترین بستگان ما هستند. حدود ۹۹٪ از DNA ما با آنها مشترک است. اکنون به نظر میرسد آنها هم مانند ما دارای شخصیتهای منحصربهفردی هستند که در طول زندگی آنها با آنان میماند.
سالها پیش جین گودال پیشگام این ایده بود که شامپانزهها هم دارای شخصیت هستند. او گفته بود: «این تنها انسانها نیستند که شخصیت دارند، قادرند به صورت منطقی فکر کنند و احساساتی مانند شادی و اندوه دارند.» او همچنین کشف کرده بود که شامپانزهها از ابزار هم استفاده میکنند.
تمرکز «گودال» بر روی شامپانزههایی از جامعهی Kasekala در پارک ملی Gombe در تانزانیا بوده است. در تحقیقاتی که در سال ۱۹۷۳ صورت گرفت، گروهی از محققان شخصیتهای شامپانزههای این جامعه را با ۲۴ ویژگی منحصربهفرد تعیین کردند.
محققان کشف کردند که که شامپانزههای ماده به طور عمومی قابلاعتماد، ترسو و افسرده، و شامپانزههای نر بیشتر تهاجمی و اجتماعی هستند. با این حال تفاوتهای زیادی بین دو جنس نر و ماده وجود دارد. یک شامپانزهی ماده به نام Passion، چهار نوزاد شامپانزه را در سال ۱۹۷۵ کشت و خورد. محققان تصمیم گرفتند به دلیل رفتار غیرمعمول و آشفتهی Passion، او را از نتایج آزمایشات خود حذف کنند.
علیرغم این یافتهها، ایدهی حیواناتی که دارای شخصیت بودند تا اواخر دههی ۱۹۹۰ واقعاً طرفداران زیادی نداشت. در حال حاضر یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه ادینبورگ به بررسی این موضوع میپردازد که آیا شخصیت شامپانزهها با گذشت زمان تغییر میکند یا نه. الکساندر وایس پژوهشگر ارشد به National Geographic گفته بود: «این گروه معروفترین شامپانزهها در جهان را مورد بررسی قرار میدهند و من فکر میکنم که این، فرصت فوقالعادهای است.»
وایس و تیم او نخست در سال ۲۰۱۰ به تانزانیا رفت که با ۱۸ پژوهشگر میدانی فعال و بازنشته که روی شامپانزهها کار میکردند و برخی از آنان ۳۵ سال همدیگر را میشناختند، ملاقات کند. وایس گفت: «این پژوهشگرهای میدانی را از زمانی که کار «جین گودال» را خوانده بودم میشناختم. این که این افراد برای کمک به ما وقت خود را در اختیار ما قرار دادند، واقعاً شگفتانگیز بود.»
این محققان شخصیتهای ۱۲۸ شامپانزه را ارزیابی کردهاند. شامپانزههایی که اکنون برخی ار آنها دیگر وجود ندارند. آنان ۲۴ ویژگی متفاوت ازجمله ترس، کنجکاوی، حرص، حسادت و همکاری را مورد بررسی قرار دادند. تیم وایس سپس نتایج جدید خود را با نتایج سال ۱۹۷۳ مقایسه کرد و متوجه وجود سازگاری آماری در شخصیت شامپانزهها شد. این به این معنی است که شامپانزهها هم مانند ما اگرچه ممکن است با افزایش سن کمی تغییر کنند اما شخصیت آنان در طول زندگیشان نسبتاً ثابت باقی میماند.
وایس و همکارانش مقدار زیادی داده جمعآوری کرده و آنها را در مجلهی Scientific Data منتشر کردند. آنان امیدوارند که یافتههایشان به دانشمندان دیگر نیز کمک کند تا شخصیت انسانها را بهتر درک کنند و اثرات آنها را در مواردی مانند موفقیت در باروری مورد بررسی قرار دهند. وایس میگوید: «من هرگز در زندگیام وقت کافی برای انجام هر کاری که ممکن است بشود با این دادهها انجام داد را ندارم. پس چرا به دیگران این اجازه داده نشود؟»