عکاسی بر روی حافظه‌ی ما تأثیر دارد

کرونوس – دستگاه موبایل همه‌ی ما قابلیت عکاسی دارد. شما لازم نیست یک عکاس حرفه‌ای باشید تا بتوانید از دنیای اطرافتان عکس بگیرید. اما بر اساس یک مقاله‌ی جدید، این کار تأثیر غریبی بر روی حافظه‌ی ما دارد.

وقتی شما از چیزی عکس می‌گیرید، حتی اگر قصد نداشته باشید عکس را نگه دارید قابلیت شما در به یاد آوردن آن کمتر می‌شود. این پدیده نخستین بار در سال ۲۰۱۳ کشف شد و این اولین بار نیست که به آن اشاره می‌شود.

مقاله‌ای که پیش‌تر توسط لیندا هنکل، روانشناس دانشگاه فیرفیلد منتشر شده بود مدعی می‌شد وقتی مردم از اجسام عکس می‌گیرند، احتمال این که بعداً بتوانند آن شیء یا جزئیات آن را به یاد بیاورند کمتر می‌شود. انگیزه‌ی نوشتن این مقاله، تجربه‌ی شخصی خود هنکل بود و به این می‌پرداخت که ما به صورت خودکار ترجیح می‌دهیم به جای تجربه کردن چیزها در لحظه، از آن‌ها عکس بگیریم.

هنکل برای تألیف آن مقاله، دانشجویان را به یک نمایشگاه آثار هنری برد؛ جایی که در آن مردم به صورت دائم از همه چیز عکس می‌گیرند. در آن زمان این پدیده با نام «اثر تضعیفی عکاسی» شناخته می‌شد. با این که دلیل این موضوع هنوز مشخص نبود، اما هنکل در این مورد فرضیه‌ای داشت.

او به BBC Future گفت که ما از دوربین عکاسی‌مان به مثابه یک حافظه‌ی خارجی نگاه می‌کنیم. مغز ما از دوربین انتظار دارد که موضوع عکاسی را به خاطر بسپارد و لذا خودش را راحت کرده و از به خاطر سپردن آن موضوع یا واقعه خودداری می‌کند.

البته عکس‌برداری کردن به ما کمک می‌کند چیزها را در بلندمدت راحت‌تر به یاد بیاوریم اما تأثیر آن بر حافظه‌ی کوتاه‌مدت ما و ریزه‌کاری‌ها و جزئیات وقایع و اشیا اجتناب‌ناپذیر است. با این حال، اگر عکس زوم شده باشد، این اثر تضعیفی کاهش می‌یابد. این به ما نشان می‌دهد هر چه گستره‌ی عکس وسیع‌تر باشد، یادآوری ما سخت‌تر می‌شود.

از آن زمان تاکنون شاهد مقالات متعدد دیگری در ارتباط با این پدیده بوده‌ایم، از جمله یکی که در فروردین ماه در Journal of Applied Research in Memory and Cognition منتشر شد. در این مقاله، گروهی از محققین دانشگاه سانتا کروز تصمیم گرفتند فرضیه‌ی هنکل را به بوته‌ی آزمایش بگذارند. آنان نام فرضیه‌ی وی را «فرضیه‌ی تخلیه» نام نهادند.

آنان اذعان می‌کنند اگر قرار نباشد عکس گرفته شده حفظ شود، تضعیف حافظه نیز کمتر خواهد شد. برای بررسی این ادعا، آنان روی اپلیکیشن اسنپ چت مطالعه کرده و از آن به عنوان «یک نرم‌افزار عکاسی موقت» نام برده‌اند. همان‌طور که می دانید، عکس‌ها به صورت خودکار از روی اسنپ‌چت پاک می‌شوند.

آنان تجربه‌ی گالری هنری هنکل را این بار به صورت دیجیتال و همراه با تعدادی پرسش چندگزینه‌ای مربوط به حافظه امتحان کردند. اما بر خلاف انتظارشان متوجه شدند تضعیف حافظه در ۵۰ دانشجویی که از اسنپ‌چت استفاده می‌کردند با آن‌هایی که عکس‌هایشان پاک نمی‌شد به یک اندازه است.

پژوهشگران همچنین وضعیت‌های مشابهی را که عکس‌ها در دوربین‌های معمولی به صورت دستی و بلافاصله پاک می‌شد مورد مطالعه قرار دادند. نتیجه همان بود. لذا به نظر می‌رسید چه عکس‌ها پاک شوند و چه پاک نشوند، تأثیر آن‌ها روی حافظه یکی است.

گروه نتیجه گرفت «روند تخلیه به صورت آشکار نمی‌تواند تنها دلیل ضعف حافظه در عکاسی باشد». در عوض آنان معتقدند عکس‌برداری کردن به دلایلی باعث ایجاد اختلال در نحوه‌ی «دخالت یا رمزگذاری» اشیا در مغز ما می‌شود.

جزئیات این اثر و چگونگی تأثیر آن بر روی حافظه‌ی انسان کماکان برای ما نامعلوم است.