کرونوس – انسانتباران باستان احتمالاً بسیار قبلتر از اجداد ما دریانوردی میکردند و سرزمینهای جدید را مورد اکتشاف قرار میدادند. این بر اساس گفتههای محققی است که همچنین اعتقاد دارد آنان میتوانستند از زبان نیز بهره بگیرند.
عموم دانشمندان بر این عقیده اتفاق نظر دارند که زبان به همراه اجداد ما در حدود ۳۰۰۰۰۰ سال قبل شکل گرفت. این در حالی است که شواهدی نیز مبنی بر این که نئاندرتالها نیز میتوانستند صحبت کنند وجود دارد. حالا سؤال دیگری پیش روی پژوهشگران قرار گرفته است: آیا زبان بسیار پیش از اینها اختراع شده بود یا نه؟
وقتی اجداد ما پا از قارهی آفریقا بیرون گذاشتند، پای خود را جای پای یک انسانتبار باستانی دیگر میگذاشتند. هوموارکتوسها حدوداً ۱/۹ میلیون سال پیش شکل گرفتند. این موجودات تا ۵۰۰۰۰۰ سال قبل سه بار پا از قارهی آفریقا بیرون گذاشتند و به اروپا، چین و حتی شماری از جزایر اندونزی کوچ کردند.
بررسی فسیلها نشان میدهد که انسان باستانی حدود ۱ میلیون سال پیش خود را به جاوه و سپس به جزیرهی فلورس رساند. دنیل اورت که نظریهپرداز این نظریه است میگوید: «اقیانوس هرگز محدودیتی برای گونههای ارکتوس محسوب نمیشده است. آنها به همه جای دنیا و از جمله به جزیرهی فلورس در آنسوی بزرگترین جریانهای اقیانوس سفر کرده بودند. این کار آنها عمدی بود: آنان نیاز به ابزار داشتند و برای رسیدن به چنان مکانهایی باید در گروههای دستکم بیست نفره سفر میکردند.»
او میگوید آنان برای گذر کردن از آبهای آشفتهی اطراف اندونزی نیاز به ساختن کشتی و پارو زدن داشتهاند. و این بدون داشتن نوعی زبان ابتدایی ناممکن به نظر میرسد.
این نظریهی جالبی است، اما مورد قبول عموم نیست. برخی معتقدند اگر هومو ارکتوسها کشتی ساختهاند، پس حتمن از آواهایی پیشرفته استفاده میکردهاند، اما عدهای دیگر حتی کشتیسازی آنان را مورد پرسش قرار میدهند. برای نمونه، میمونها با این که شنا بلد نیستند اما ۴۰ میلیون سال قبل اقیانوس اطلس را پشت سر گذاشتند و از آفریقا به آمریکای جنوبی رسیدند.
این که هوموارکتوسها میتوانستند ابزار بسازند الزاماً بدین معنی نیست که آنان به زبان مجهز بودهاند. خیلی از حیوانات – از شامپانزهها گرفته تا زاغها – قادر به ساختن اشیا برای تبدیل آنها به ابزار هستند، اما هیچیک از آنها زبانی نزدیک به زبان ما ندارند. اگر هوموارکتوسها نیز چنان قابلیتهایی داشته باشند باز الزاماً بدان معنا نیست که به زبان مجهز بودهاند.