اپیزود ۳۵ – انرژی چی

[لینک یوتیوب] | [لینک آپارات]

متن اپیزود

طب چینی، یکی از چیزهایی هست که توی تاریخ قدمت خیلی زیادی داره. با طب چینی شما می‌تونید به انواع روش‌های درمان دست بزنید. اما طب چینی از کجا میاد؟ سابقه‌ش چیه؟ اصلن حرفش چیه؟

دانش آکادمیکی که این روزا توی دانشگاه‌ها تدریس می‌شه به‌شدت محافظه‌کار و همین‌طور تقلیل‌گراس. اکثر وقت‌ها اگه چیزی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مشاهده نشه، جامعه‌ی علمی غرب اصن قبولش نمی‌کنه. علاوه بر این، علم این روزا خیلی‌جاها به سمت مباحثی می‌ره که جامعه‌ی جهانی از اونا خوششون میاد. به فرض مثال، مطالعه‌های گسترده‌ای که توی سال‌های اخیر روی موضوعاتی مثل مصرف ماری‌جوانا انجام شده نشون می‌ده که خیلی وقتا، حتا این علم محافظه‌کار هم تحت تأثیر رسانه‌ها و علاقه‌ی عمومی قرار می‌گیره و بعضی‌وقتا به جای پرداختن ریشه‌ای به موضوعات، سعی می‌کنه به سؤالات سطحی جواب بده.

یکی از موضوعات بحث‌برانگیز توی حیطه‌ی دانش، انرژی چی هست. انرژی اسرارآمیزی که از فلسفه‌ی باستانی چین میاد و ادعا می‌کنه برای همه‌چیز از تشکیل کائنات گرفته تا بیماری‌های بدن انسان جواب داره. فلسفه‌ی چینی قدمت خیلی زیادی داره ولی جالبیش اینه که دوران شکوفاییش درست با دوران شکوفایی فلسفه‌ی یونان تطابق داره. ما توی این ویدیو زیاد به فلسفه‌ی چین نمی‌پردازیم چون جای بحث زیاد داره؛ و در عوض سعی می‌کنیم یه کم به طب چینی و ویژگی‌هاش بپردازیم.

یکی از مفاهیم بنیادین طب چینی، مفهومی به نام «چی» یا «انرژی چی» هست. چی توی زبون باستانی چین به نیروی حیات یا انرژی حیات ترجمه می‌شه. فلسفه‌ی چینی که البته نه فقط توی چین بلکه توی کل خاور دور رواج داشته معتقد بوده این انرژی توی تمام کائنات پخش هست. اطبای چینی معتقد بودن این انرژی توی بدن آدم هم جریان داره و کنترل حرکت و جریانش توی بدن انسان می‌تونه از هرگونه بیماری و ناخوشی جلوگیری کنه. اونا می‌گفتن سلامتی فقط به معنی فقدان مریضی نیست بلکه خود فلسفه‌ی حیات هست: پزشک‌هایی که ۲۰۰۰ سال پیش بیمارهاشون رو با طب چینی درمان می‌کردن، فقط دکتر نبودن بلکه معلم‌هایی بودن که تمرین‌هایی رو برای حفظ سلامتی به همه‌ی مردم تجویز می‌کردن.

بذارین اینجا به یه تفاوت اصلی طب چینی با پزشکی غربی بپردازم. یه مثل معروف هست که می‌گه بدن آدم یه باغه. این باغ برای این که بتونه شکوفا و زیبا بمونه باید بهش پرداخته بشه و همه‌چی توش باید از یه تعادل برخوردار باشه. طب چینی، بدن انسان رو یه همچین باغی می‌دونه. اما طب غربی بدن انسان رو یه دستگاه در نظر می‌گیره و اون رو به اجزاش تقلیل می‌ده. طبق دیدگاه پزشکی غربی، وقتی عضوی از بدن از کار می‌افته باید عوض بشه. و اگه مثلن کبد مشکل پیدا کنه، تقریبن تمام تمرکز به سمت همون کبد معطوف می‌شه و پزشک‌ها سعی می‌کنن به یه شکلی تعمیرش کنن. همین‌طور، طب مدرن بر اساس بیماری استوار هست. یعنی بیشتر به مسأله‌ی بیماری می‌پردازه تا سلامت اما توی طب چینی، سلامتی مهم‌تر از درمان هست. هرچند که این طب برای درمان هم روش‌های جالبی داره که بهشون می‌پردازم.

اگه فکر می‌کنین فرو کردن سوزن توی بدن یا قورت دادن دواهای زهرماری اصلن خوشایند نیست، باید بهتون بگم که این روش‌ها به صورت گسترده‌ای توی جاهای مختلفی از جهان علی‌الخصوص چین از ۵۰۰۰ سال پیش تا الآن هنوز رواج داره و اگه کارآمد نبود، تا الآن مثل جادو جنبل که به اعماق تاریخ پیوسته، فراموش شده بود. اما جالبه بدونین هنوز توی بیمارستان‌های زیادی توی چین، پزشک‌هایی که توی هر دو سنت پزشکی شرق و غرب مهارت دارن، با استفاده از هر دو نوع طب به درمان بیماراشون می‌پردازن.

انرژی چی چیست؟

بر اساس طب چینی، یه انرژی‌ای توی بدن انسان جریان داره به نام انرژی چی. این انرژی یک بار از بالای بدن به سمت پایین و بار دیگه از پایین به بالا جریان پیدا می‌کنه و اینجوری توی همه‌ی قسمتای بدن حرکت می‌کنه. طب چینی معتقده اگه این روند جریان توی یه جای بدن مختل بشه یا تمرکزش توی یه جا کم و زیاد بشه، بدن به مشکل برخورد می‌کنه. این انرژی چی از مسیرهایی عبور می‌کنه که به مریدین‌ها معروفه و بدن انسان ۱۲ تا مریدین داره. هر کدوم از این ۱۲ تا مریدین هم به یکی از اعضای اصلی بدن متصل هستن.

معلم یا همون پزشک چینی سعی می‌کنه روش‌هایی رو به مردم یاد بده تا بتونن جریان این انرژی رو توی بدنشون کنترل کنن و به حرکت دائمی و متعادلش کمک کنن. یکی از این روش‌ها، انجام تمرین‌هایی به نام تای‌چی هست. گفته می‌شه کسانی که توی فن تایچی مهارت کافی دارن می‌تونن هر کسی رو که بهشون حمله می‌کنه با یه حرکت ساده و بدون تلاش زیادی روی زمین بندازن.

برگردوندن تعادل چی به بدن، مهم‌ترین کار طب چینی هست.

به جز تمرین‌های بدنی‌ای مثل تای چی، روش‌های دیگه‌ای مثل طب سوزنی و طب فشاری هم وجود داره.

توی طب سوزنی، سوزن وارد قسمتی از بدن می‌شه که به یکی از ۱۲ تا مریدین اصلی متصله و به این ترتیب با تحریک اون قسمت موجب برگشتن تعادل دوباره‌ی چی توی بدن می‌شه.

[اتاق عمل] توی این فیلم که روی یوتیوب موجوده، گروه فیلمبرداری وارد اتاق عملی در چین می‌شن که توش پزشک‌ها بیمارشون رو همزمان با استفاده از طب غربی و طب شرقی مورد جراحی قرار می‌دن.

حدود ۴۰۰ نقطه روی بدن هست که توی طب سوزنی تعریف شده. توی طب فشاری هم، فشار آوردن به قسمت‌های مشخصی از بدن دقیقن همین کار رو انجام می‌ده.

اگه شما برین پیش یه پزشکی که طب سنتی چینی انجام می‌ده، اون برای معاینه / ممکنه شما رو بو بکشه، گوششو بچسبونه به اعضای مختلف بدنتون، از خودش یه صداهایی دربیاره، لمستون کنه و نبضتون رو بگیره تا بفهمه منبع نامتعادل بودن انرژی چی کجای بدنتون هست و کدوم مریدین‌ها درگیر هستن. این پزشک‌ها دستورالعمل‌های خاص و عجیب‌غریبی دارن. مثلن اگه یه بیماری بهشون مراجعه کنه و شکایت کنه از این که هر روز ساعت ۴ بعدازظهر سردرد می‌گیره، پزشک متوجه می‌شه که چی مثانه نامتعادل هست چون توی اون ساعت از روز، مریدین مثانه مسئول کنترل امور بدن هست. بعدش پزشک نسخه‌شو می‌پیچه که ممکنه طب سوزنی، طب فشاری، طب گیاهی یا مجموعه‌ای از اینا باشه.

توی بعضی از بیمارستان‌ها توی چین یه انبار بزرگ از داروهای گیاهی، ریشه‌ی درخت‌ها، برگ و گل و ساقه و این چیزا وجود داره و قدمت بعضی از نسخه‌های گیاهی به ۲۲۰۰ سال می‌رسه. هر گیاه می‌تونه هارمونی و تعادل رو به بخش خاصی از بدن برگردونه و مخلوط کردن چند تا شون می‌تونه به یه عضو بدن انرژی خاصی رو برسونه که در نهایت موجب درمان می‌شه.

///

اما این که بگیم دانش غربی به کل طب چینی رو نادیده گرفته بی‌انصافیه. تلاشای زیادی برای توضیح پدیده‌ی نیروی چی و تأثیر طب گیاهی، طب سوزنی و طب فشاری روی سلامت بدن انجام شده و تعداد زیادیشون به تأیید بخش‌هایی از این دانش شرقی منجر شدن. برای مثال توی دنیای دانش غربی گفته می‌شه آلکالوئیدی به اسم هاپرزاین آ که توی یه نوع خزه به نام هوپرزیا سراتا (huperzia serrata) وجود داره و توی طب چینی ازش دارویی به نام چیان چن تا ساخته می‌شه احتمالن همون ماده‌ی مؤثری هست که توی داروهای مدرن برای درمان بیماری آلزایمر استفاده می‌شه.

طب چینی به جز مواردی که گفتم از مدیتیشن هم برای برگردوندن تعادل انرژی چی به بدن استفاده می‌کنه. البته ظاهرن علم غربی مدیتیشن رو بیشتر از باقی روش‌های طب چینی قبول کرده. تای چی و چی‌گونگ دو نوع از مدیتیشن هستن که اولی بیشتر با حرکات آرام و دومی که توی چین باستان به «روش دفع بیماری و افزایش طول عمر» معروف بوده با تمرینای تمدد اعصاب و تمرینای تنفسی همراهه.

خلاصه کردن قرن‌ها آزمون و خطا و تجربه‌ی فلسفی توی یه ویدیوی چند دقیقه‌ای کار خیلی سختیه اما منابع روی اینترنت زیاد هست. تنها چیزی که برای من مهمه اینه که بدون دانش کافی موضع‌گیری نکنیم و حتی به دانش غربی امروزی هم به دید انتقادی نگاه کنیم. اگر به فلسفه‌ی شرق دور علاقه‌مندین، معرفیتون می‌کنم به یه پادکست معرکه به نام پادکست ساتوری که توی همه‌ی اپلیکیشن‌های پادکست برای شنیدن موجوده. میزبان این پادکست، همه‌ی کتابای مربوط به فلسفه‌ی چین و بودا و دائوئیسم رو خونده و چکیدش رو به طور رایگان و به زبان فارسی روی اینترنت منتشر می‌کنه که اگه روی گوشیتون یه اپلیکیشن برای گوش دادن به برنامه‌های پادکست نصب کنین می‌تونین از منبع سرشار این اطلاعات بهره‌مند بشین.

اگه از این ویدیو خوشتون اومده اونو برای دوستاتونم بفرستین. مرسی از منبع عظیم انرژیتون و این که اونو به اشتراک می‌ذارین.

نظریه‌های علمی در تأیید طب چینی:

https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/meridian-system

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1876382018303135?fbclid=IwAR0AIOc7zSH-MJhmkADiVM62Lg94UdIVmJH3FY-0C6eqXIiCbHojXa1Sh30